کدام را می پسندید؟ « خاستن» و یا « خواستن»؟

کدام را می نویسید ؟ خاستن یا خواستن

در پست قبلی که در باره امیر قلی امینی سر دبیر و صاحب امتیاز روز نامه اصفهان در زمان پهلوی دوم بود گفتیم مقوله coherenceو cohesion در زبان به معنی ارتباط معنایی کلمات در جمله و جملات در یک پاراگراف است. مثلا جمله ی :
و این دو قوم دائم در حال بگو مگو و کشمش ( بجای کشمکش) بودند... کلمه ی کشمش بخاطر خستگی fatigue و یا بی احتیاطی نویسنده بوده و باید کشمکش خوانده و استنباط گردد.( در زبان مبحثی وجود دارد موسوم بهregister که به قشر صنفی خاص دلالت دارد. بطور مثال نوشتا و حتی گفتار و انتخاب لیست خاصی از لغات jargonدر دستخط پزشکان ، نوشته را وارد بحث encode و decode ( کد نویسی و باز خوانی آن )می کند که برای پرهیز از ملال و آزردگی خاطر خواننده وارد آن نمی شویم.
مطلب دیگر کلمات «خواستن» و « خاستن» است که اولی مشکل معتنابه فارسی زبانان خصوصا ایرانیان در خارج است که بر شکل نوشتاری کلمات فارسی احاطه کافی ندارند و اگر چه دو واژه فوق تفاوت معنایی دارند( اولی به معنی میل داشتن و دومی به معنی قیام نمودن )ولی با توجه به ارتباط معنایی با بقیه لغات در همسایگی هر یک از این دو لغت می توان مشکل رسم الخط واو و الف را برای همیشه بر طرف نمود و همانگونه که در نوشتار های قدیمی که مهمترین آن تاریخ بیهقی است آمده «خاستن» را می توان بهر دو معنی با توجه به ارتباط معنایی در جمله بکار برد.
نمونه ی این رسم الخط که در تاریخ بیهقی آمده بشرح زیر است:
موضوع در خصوص بخشیده شدن فضل ربیع توسط مامون عباسی است . وی محمد برادر مامون را که بعد از مرگ هارون الرشید در بغداد رایت خلیفه گری بر افراشت حمایت می کرد. مامون که در مرو بود از شهرت بد محمد به میگساری و عدم تدبیر در امور ملک بین مردم به نفع خویش استفاده نموده و وی را مقتول ساخت.
باری فضل ربیع وزیر با کفایت هارون پس از بر افتادن برامکه اکنون بدلیل حمایت از محمد مورد خشم و سخط مامون قرار گرفت و ابتدا خانه نشین و سپس با وساطت اطرافیان مامون مجددا به خدمت گمارده شد.
«... و چون مدتی سخت دراز در عطلت بماند پایمردان خاستند ( خواستند) که ... دل مامون را نرم کنند...تا مثال داد به خدمت باز آید.»
( تاریخ بیهقی - ماه رجب سال ۴۲۱ه - تصحیح سعید نفیسی - ص ۳۰ - جلد اول)
( تصویر مامون عباسی )

+ نوشته شده در سه شنبه هجدهم بهمن ۱۴۰۱ ساعت 15:15 توسط محسن کلینی  |